Eerlikheid is die beste beleid, aldus Benjamin Franklin.

Op werknemers rus ‘n algemene verpligting om lojaal, eerlik en in die beste belang van hul werkgewers op te tree. Dit hou ook in dat werknemers enige moontlike botsing tussen hul eie belange en die belange van hul werkgewers moet vermy.

‘n Onlangse beslissing van die Arbeidshof bevestig dat optrede in stryd met hierdie verpligting tot afdanking kan lei.

‘n Munisipale amptenaar word afgedank

‘n Munisipale amptenaar was vir 29 jaar in diens van die munisipaliteit. Hy het versuim om ooglopende gevalle van botsende belange te verklaar. Die besighede was amptelike verskaffers aan die munisipaliteit. Een besigheid is deur sy vrou bestuur en die ander deur sy broer.
Die munisipaliteit het ‘n duidelike beleid oor die verklaring van belange en oor private werk in plek. Hy mag nie enige werk aan vriende of familie toeken nie. Hy was ook onder verpligting om enige botsende belange te verklaar sodra dit ontstaan het.
Die werknemer en sy vrou was in gemeenskap van goedere getroud. Hy het dus direkte voordeel geniet uit alle sake wat die munisipaliteit met sy vrou se besigheid gesluit het. Hy het ‘n direkte belang gehad toe hy (en sy vrou) nie hierdie botsing verklaar het nie, met sy vrou se aansoek om as verskaffer van die munisipaliteit goedgekeur te word.

Die vraag is nie soseer of hy wel sy invloed gebruik het om munisipale werk na sy vrou se besigheid te verwys nie. Hy het nie hierdie botsende belang verklaar nie. Die ondersoek is eerder of hierdie nalate te wyte was aan oneerlikheid. Hiervoor moet drie vrae vir oorweging gevra en beantwoord word:

Was daar reëls oor botsende belange?
Indien wel, het die werknemer die reëls wetende verbreek?
Indien die reëls wel verbreek is, was die verbreking van so ernstige aard dat afdanking ‘n gepaste bevinding sou wees?

Hier het die Arbeidshof die beginsels toegepas. Die hof bevind dat die werknemer hom skuldig gemaak het aan ernstige wangedrag, hy was grof oneerlik en sy lang jare diens kon hom nie van sy wangedrag verskoon nie.

Onder die omstandighede bevind die hof dat afdanking ‘n geregverdigde sanksie was en die werknemer word gevolglik ontslaan.